Author :
Abstract
El sanatları basit el araçlarıyla kolay uygulanabilen, fazla maliyet gerektirmeden, artık ham maddelerin de değerlendirilebildiği, bireylere ek gelir getiren veya asıl meslek alanı olarak icra edilebilen, bireylerin duygu ve düşüncelerini motifler ve renkler aracılığıyla aktarabildikleri somut olmayan kültürel miras unsurları arasında yer almaktadır. Dokuma ve örgü, Anadolu kadınının dile getiremediği duygularını motifler aracılığıyla aktardığı önemli el sanatlarındandır. Sivas ili Zara ilçesi özellikle dokuma sanatı yönünden bilinen bir üne sahiptir. Bu ün sayesinde yöredeki diğer el sanatlarında dokuma sanatının izleri görülebilmektedir. El örgüsü çoraplar, patikler ve diğer örgü ürünlerine bakıldığında ise dokumacılıkta kullanılan sembolik motiflerin, el örgü kültürünü etkilediği görülmektedir. İlçenin yoğun göç vermesi, küçükbaş hayvancılığın artık neredeyse yapılmaması nedeniyle dokuma sanatının günümüzde uygulanma alanını yörede olumsuz etkilemiştir. Kendi duygularını sembolik motifler aracılığıyla ifade eden Anadolu kadını bu durumda el örgüsü ürünlerine yönelerek sanatını uygulamaya devam etmiştir. Bu çalışmada Sivas ili, Zara ilçesi, Becekli köyü kadınlarının duygularını aktarım aracı olarak kullandıkları ve sembolik halı motifleriyle bezedikleri el örgüsü ürünler incelenmiştir. Araştırmada köy evlerinde, İstanbul ve İzmir’e göç eden köy kadınlarının evlerindeki el örgüsü ürünlere ulaşılmış ve ulaşılan ürünler fotoğraflanarak belgelenmiştir. Yöre kadınlarıyla yüz yüze yapılan görüşmelerde üretilen ürünler, kullanılan motifler ve el sanatlarını uygulama alanlarıyla ilgili olarak görüşleri alınmıştır. El sanatlarının bireylerin yaşam şekline dönüştüğü, onları rehabilite eden, duygularını aktarım şekli olabilen bir alan olduğuna ve her yerde kolay uygulanabilen bir sanat olduğuna dikkat çekilmek amaçlanmıştır. Yöre kadınlarının, dokumalarında kullandıkları sembolik motiflerle bezedikleri el örgü ürünlerinin kullanım alanları, örgülerin desen ve motif özellikleri incelenmiş ve Sivas ili Zara ilçesi dokuma ve el örgücülüğü kültürünün belirli özelliklerine dair bilgiler aktarılmaya çalışılmıştır.
Keywords
Abstract
Handcrafts are among the intangible cultural heritage elements that can be easily applied with simple hand tools, without requiring much cost, raw materials can be evaluated, also supply additional income to individuals or can be performed as main profession and individuals can convey their feelings and thoughts through motifs and colors. Weaving and knitting are important handicrafts where Anatolian women can convey their unexpressed feelings through motifs. Sivas- Zara district has a well-known reputation especially in terms of weaving art. Thanks to this reputation, the effects of the art of weaving can be seen in other kind of handicraft products in the region. When we look at hand-knitted socks, booties and other knitting products it is seen that the symbolic motifs used in weaving affect the hand knitting culture. Due to the intense migration from the district to the city and the fact that goat breeding cannot be done any more, it has adversely affected the application area of the art of weaving in the region today. Anatolian women, who express their feelings through symbolic motifs, continued to practice her art by focusing on hand knitted products. In this study it is examined that, hand knitted products decorated with symbolic carpet motifs used by the women of Sivas-Zara Becekli village as a means of conveying their feelings. Within the scope of research, hand knitted products in the house of village women who migrated to Istanbul and Izmir were reached and the obtained data were photographed and documented. Within the scope of face-to-face interviews with local women, their opinions were taken about the products produced, the motifs used and the applications areas of handicrafts. It is aimed to draw attention to the fact that handicrafts area a fields that transforms into a lifestyle of individuals, rehabilitates them, can be a way of conveying their feelings, and that it is an art that can be applied everywhere. The usage areas, pattern and motif features of the hand knitted products decorated with the symbolic motifs used by the local women in weaving were examined and information about certain features of weaving and hand knitted culture of Sivas- Zara district has been tried to be conveyed.
Keywords
- Akpınar, D., & Birol, N. (2015). Osmanlı'dan Cumhuriyete Sivas Vilayetinde Dokuma Sektörü ve Gelişimi. C.Ü iktisadi ve Idari Bilimler Dergisi, 16(2), 215-238.
- Akpınarlı, H. F., & Balkanal, Z. (2012). 16-18. Yüzyıllarda İstanbul'da Üretilen Kumaşlarda Bitkisel Bezemelerin İncelenmesi. Motif Akademi Halk Bilimleri Dergisi, 5(10), 179209.
- Alp, K. (2009). Orta Asya'dan Anadolu'ya Kültürel Sembollere Giriş. Ankara: Eflatun Yayınevi.
- Aydın, Ö. (2010). Sivas Halıları. Akdeniz Sanat, 3(5), 37-49.
- Crowley, D., & Heyer, P. (2014). İletişim Tarihi. Ankara: Siyasal Kitapevi.
- Değer, A. (2019). Kenan Özbel Koleksiyonu Özelinde Anadolu Geleneksel El Örmesi Çoraplarının Sembolleri Ekseninde İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, istanbul: Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Tekstil Anasanat Dalı.
- Dursun, G., & Şimşek, S. (2021, Temmuz). Becekli Köyü el Örgü Ürünleri. (B. Er Cengiz, Röportaj Yapan)
- Er, B. (2019). Motif, Renk ve Kompozisyon Özellikleri Bakımından Sivas İli Zara İlçesi Becekli Köyü Duvar Halıları. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(63), 467498.
- Erbek, M. (2002). Çatalh yük ten Günümüze Anadolu otifleri. Ankara: T.C. Ku ltu r Bakanlığı.
- Etikan, S., & Kılıçarslan, H. (2012). Düz Dokumalarda Nazar İnancı ve Göz Motifi. Süleyman Demirel Üniversitesi ART-E Dergisi, 5(10), 103-121.
- Evren, H. (2020, Eylül). Becekli Köyü Çorap ve Patik Örüclüğü. (B. Er Cengiz, Röportaj Yapan)
- Gümüş, D. (2015). Aksaray Düz Dokuma Yaygıları (Kilim, Cicim, Zili). (N. R. Oyman, Dü.) Ankara: Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitiüsü, Geleneksel Türk Sanatları Basılmamış Yüksek Lisan Tezi.
- Gümüştekin, N. (2011). Anadolu ve Diğer Kültürlerde İşaret ve Simgelerde Anlam. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(26), 108-114.
- Genç, M., & Karadag , R. (2007). Sivas Halılarında Kullanılan Dog al Boyarmaddeler ve Boyarmadde Analizleri. Osmanlılar D neminde Sivas Sempozyumu Bildirileri . Sivas: Temel Eser Yayınları.
- Küçükkaytan, Ş. (1992). Konya üzelerinde ve Evlerinde bulunan El Örgüsü Çoraplar ve Eldivenler. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enst. El Sanatları Anabilim Dalı, Konya: Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi .
- Kılıçarslan, H., Ölmez, F. N., & Etikan, S. (2020, Haziran). Kırşehir Yöresi El Örgüsü Çorapları: Günümüz Örnekleri. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(1), 2.
- Karakelle, A., & Kayabaşı, N. (2018, Aralık). Hatay/Reyhanlı Kilimlerinde Bulunan Yaşam İle İlgili Motifler. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(Özel Sayı), 22(Özel Sayı 3), 2633-2646.
- Kaya, B., & Uzungo z, C. (2019). Anadolu’daki Dog a Motifleriyle Anlatımın Sivas Zara Bolucan Ko yu Mezar Taşları U zerinden I ncelenmesi. İletişim Çalışmaları Dergisi, 5(2), 163-176.
- Kaynar, H., & Tonus, E. (2014). Sivas Altınyayla(Tonus) ilçesi Du z Dokuma O rneklerinin Motif Yo nu nden I ncelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, 7(13), 53-83.
- Onuk, T., Akpınarlı , F., & Alp, Ö. (1998). Tarsus El Sanatları (Dokumacılık, Örücülük, İşlemecilik). Ankara: T.C. Ku ltu r Bakanlıg ı yayınları.
- Oyman, N. R. (2019). Bazı Anadolu Kilim Motiflerinin Sembolik Çözümlenmesi. Arış Halı, Dokuma ve İşleme Sanatları Dergisi, 14, 4-22.
- Ölmez, S. (2021 , ağustos). Becekli Köyü El Örgü Ürünleri. (B. Er Cengiz, Röportaj Yapan)
- Selçuk , K., & Yurttaş , S. (2021). Doğu Karadeniz Bölgesi Kirkitli Dokumalarında Geometrik ve Bitkisel motiflerden Örnekler. Art-Sanat, 15, 287-315.
- Yıldırım, M., & Dumluca, M. (2017). Tokat Mevlevihanesi'nde Bulunan Sivas Yöresi Halı Seccadeleri. I dır Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 9, 145-170.
- Yıldız, A. (2021, Haziran). Becekli Köyü Dokuma ve Örgü Kültürü. (B. Er Cengiz, Röportaj
