Gagavuz ve Kıbrıs Türk Halk Kültürlerinde Doğum/Çocukluk Dönemlerine Bağlı Gelenek ve Uygulamalar Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme
Author:
Abstract
Gagavuz ve Kıbrıs Türkleri Oğuz grubunun iki önemli dalını meydana getirirler. Gagavuzlar Moldova içerisinde yer alan Gagavuz Özerk bölgesinde yaşarlarken Kıbrıs Türkleri Kıbrıs adasının kuzeyinde yer alan KKTC’de yaşamaktadırlar. Gagavuzlar zaman içinde Ortodoks Hristiyanlığı kabul ederken Kıbrıs Türkleri Müslümanlık inancına sahip çıkmışlardır. Farklı coğrafyalarda yaşayan bu iki Türk toplumu arasındaki sosyo-kültürel benzerlikler dikkat çekicidir. Gagavuzlar Hristiyanlığı kabul etmelerine rağmen sosyal hayatlarında eski Türk inançlarından izler sıklıkla görülebilmektedir. Aynı şekilde Kıbrıs Türk halkının gelenek ve uygulamalarında da kültler (ateş, su, atalar vb.) ve eski Türk inanç sistemlerinden Şamanizm ile ilgili unsurlara rastlanmaktadır. Bu ortak köken ve benzerlikten hareketle çalışmada Gagavuz ve Kıbrıs Türklerinin kültürel mirasları olan doğum ve çocukluk dönemine bağlı gelenek, âdet ve uygulamaları karşılaştırılarak benzerlikler ve farklılıklar ortaya konulmuştur. Çalışmada geçiş dönemlerine bağlı olarak doğum öncesi-esnası-sonrası ile çocukluk dönemi âdet ve uygulamaları karşılaştırılıp yorumlanacaktır. Geçiş dönemleri insan hayatında geniş bir yer tutmaktadır. İnsanın daha doğumundan önce başlayan inançlara bağlı uygulamalar, çocuk hem anne karnındayken ve hem de doğum sonrasında devam etmektedir. Birey düğün çağına geldiğinde de düğün öncesinde kız isteme, nişan, kına gibi uygulamalarla düğüne hazırlanılmakta ve düğün ve sonrasıyla bu aşama tamamlanmaktadır. Gagavuz ve Kıbrıs Türklerindeki doğum ve çocukluk dönemine bağlı geçiş dönemlerine ilişkin benzerliklerin ve farklılıkların ortaya konulacağı bu çalışmada nitel araştırma yöntemi uygulanmış ve verileri toplamak amacıyla doküman analizi tekniğinden faydalanılmıştır.
Keywords
Abstract
Gagauz and Cypriot Turks constitute two important branches of the Oghuz group. The Gagauz live in the autonomous Gagauz region in Moldova, and Cypriot Turks live in the TRNC located in the north of the Cyprus island. The Gagauz adopted Orthodox Christianity in time, whereas Cypriot Turks embraced the Muslim faith. Although Gagauz people accept Christianity, traces of old Turkish beliefs can often be seen in their social lives. Likewise, cults (fire, water, ancestors, etc.) and elements related to Shamanism from the old Turkish belief systems are encountered in the traditions and practices of the Turkish Cypriot people. Based on this common origin and similarity, similarities and differences were revealed by comparing the traditions, customs and practices related to the birth and childhood periods, which are the cultural heritages of Gagauz and Turkish Cypriots in the study. In the study, prenatal-birth-postnatal and childhood customs and practices will be compared and interpreted depending on the transitional periods. Transition periods occupy a large place in human life. Practices related to the beliefs that began before the birth of a person continue when the child is in the mother’s womb and after his/her birth. When the individual reaches the age of marriage, preparations for the wedding are made with practices such as asking for the girl’s hand for marriage, engagement, and henna, and this stage is completed with the wedding and after. In this study, in which the similarities and differences between the birth and childhood transition periods in Gagauz and Turkish Cypriots will be revealed, qualitative research method was applied, and document analysis technique was used to collect data.