Author :
Abstract
Din evrensel bir olgu olarak toplumsal hayatın en etkili varlıklarından biridir. Aynı şekilde kültür de bir toplumun sahip olduğu maddi ve manevi değerler bütünüdür. Bu sürece belirli bir toplumda yaşayan insanlar öğrendiklerini ve paylaştıklarını paylaşırlar. Öğrenilen ve paylaşılan şeyler¸ insanın doğumundan başlayarak¸ hayatın sonuna kadar devam eder. Bu bağlamda Din ile kültür arasında karşılıklı ilişki söz konusudur. Din,hem kültürü kendi esasları doğrultusunda düzene koymakta hem de kültürün değer ve imkânlarına göre varlığını devam ettirmektedir. Çünkü dinler sahip olduğu sosyal ve ahlâkî değerlerle, koydukları kurallarla kültürün biçimlenmesinde etkili olmuşlardır. Her toplumda olduğu gibi Müslüman toplumunda da inançların¸ kültürü derinden etkilediği bilinen bir husustur. Bu bağlamda bugünkü sözlü kültürümüzde kullanılan çok zengin bir din kaynaklı söz kalıpları mevcuttur. Bu sözlü söylem kalıpları halkın dini hayatında öğretici olmuş ve müslümanlar bir bakıma hadislerden mülhem duyguları kişiliklerinde sindirmişlerdir.Çok sayıdaki bu söylem kalıpları, içerik bakımından dinin kaynaklarından Hz. Peygamberin hadislerine de dayanır. Biz de bu tebliğimizde hadis rivayetlerinde yer alan ilkelerden kaynaklanan çok zengin söz kalıplarının asırlar boyunca atasözlerinde nasıl işlendiğini anlatmaya gayret edeceğiz.
Keywords
Abstract
Religion is one of the most effective beings of social life as a universal phenomenon. In the same way, culture is the whole of the material and spiritual values of a society. In this process, people living in a certain society share what they have learned and shared. Things learned and shared continue from the birth of human to the end of life. In this context, there is a mutual relationship between religion and culture. Religion maintains its culture in line with its own principles and continues to exist according to the values and possibilities of culture. Because the religions have been influential in shaping the culture with the social and moral values they have and the rules they put. As in every society, beliefs in Muslim societies are deeply affected by culture. In this context, there is a very rich religions pattern used in today’s oral culture. These patterns of verbal discourse have been instructed in the religious life of the people and Muslims in a way have absorbed the emotions of hadiths in their personalities. Many of these discourse patterns, in terms of content from the sources of religion Hz. It is also based on the hadith of the Prophet. In this paper, we will try to explain how the proverbs made in the hadith narratives are processed in the proverbs for centuries.
Keywords
- Ahmed b. Hanbel, Müsned, I-VI, Çağrı Yay. İstanbul, 1992.
- Aksoy, Ömer Asım, Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü (4. bs.). İnkılap Kitabevi, İstanbul, 1991.
- Baltacıoğlu, İsmail Hakkı, Türke Doğru, AKM Yay., Ankara, 1994.
- Başaran, Selman, Hadislerin Türk Atasözlerine Tesiri, Uludağ Üniversitesi Basımevi, Bursa, 1994.
- Buhârî, Ebu Abdillah Muhammed b. İsmail, el-Câmiu’s-Sahîh, I-VIII, Çağrı Yay. İstanbul, 1992.
- Cengiz, Emin “Siirt Arapçasını Yaşatmak”, Türkiye’de Konuşulan Arap Diyalektleri, Ed. Yaşar Acat, Akdem Yayınları, Birinci Baskı, İstanbul, 2018.
- Çerikan, Fidan Uğur, Türk Atasözlerinde “Demirin Anlamı ve İşlevselliği, Türk Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi Yıl:6, Sayı:13. Sayfa:162-176, 2018.
- Çinemre, Semra, Türk Atasözlerindeki Dinî ve Ahlakî Motilerin Eğitim-Öğretim Ortamında Kullanılması, Değerler Eğitimi Dergisi Cilt 12, No. 27. Sayfa: 99-122, 2014.
- Çotuksöken, Yusuf, Atasözlerimiz, Özgül Yayınları, 1992.
- Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş’as es-Sicistanî, Sünen, I-V, Çağrı Yay. İstanbul, 1992.
- Alkaya, Ercan, Dil ve Söz Bağlamında Kırım Karay Türklerinin Atasözleri, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Sayı: 20. Sayfa: 89-99 2006.
- Gölpınarlı, Abdülbaki, Tasavvuftan Dilimize Geçen Deyimler ve Atasözleri, İstanbul, İnkılap ve Aka Kitabevleri, 1977.
- İbn Mace, Muhammed b. Yezid el-Kazvini, Sünen, I-II, Çağrı Yay. İstanbul, 1992.
- İmam Malik, Muvatta, I-II, Çağrı Yay. İstanbul, 1992.
- Kayra, Osman Kemal, Atasözlerinde Anlam Kaymaları, Zamana Bağlı Anlam ve Coğrafî Mekân Kayıpları, Milli Folklor Dergisi, sayı 60, Ankara, 2003.
- Mergen, Ayhan Siirtlinin Gönlünden Diline Yansıyan Atasözleri ve Deyimler Arapça Söylenişleriyle, Siirt, 2017.
- Müslîm, Ebu’l-Huseyn b. el-Haccac b. Muslîm el-Kuşeyri, Sahîhu Muslîm, I-III, Çağrı Yay. İstanbul, 1992.
- Ong, Walter J. Sözlü ve Yazılı Kültür Sözün Teknolojileşmesi (Çev. Sema Postacıoğlu Banon), Metis Yay. İstanbul, 1995.
- Pala, İskender, Sözün Özünden Dünden Bugüne Atasözleri (2. bs.). İstanbul, KapıYayınları, s. 21-22. 2010.
- Soykut Hilmi, Türk Atalar Sözü Hazinesi, İstanbul, 1974.
- Tirmizî, Ebu İsa Muhammed b. İsa, Sünen, I-V, Çağrı Yay. İstanbul, 1992.
