Author :
Abstract
Halife Nâsır Lidînillâh (1180-1225) siyasî dengeleri çok iyi gözeten, kendisine itaat etmeyen bir devleti kendisine itaat eden başka bir devletin gücüyle ortadan kaldırmaya çalışan bir politikacı idi. Zira kendisine güçlü bir rakip olarak gördüğü Irak Selçuklu Devleti’ni Hârezmşah Tekiş’in eliyle ortadan kaldırmış ve Irak topraklarını hâkimiyeti altına almak istediği için de Hârezmşah Tekiş’i yok etmek adına Gûr Devleti hükümdarı Gıyâseddin ile ittifak kurma çabası içerisine girmiştir. Selçuklu Devleti’nin mirasını paylaşamayan Halife ile Hârezmşah’ın arasında sürekli savaşlar yaşanmıştır. Halife’nin Hârezmşah’ın emirlerini kendi yanına çekme çabası da onun Hârezm üzerine uyguladığı politikalardan birisi olmuştur. Fakat Hârezmşah Devleti’ni içten çökertmeye çalışan Halife’nin emelleri boşa çıkmış ve o, Irak-ı Acem (Güneybatı İran ve Huzistan eyaleti) bölgesine sahip olamadığı gibi Hârezmşah’ın Horasan, Türkistan ve Irak’ın Sultanı olduğunu gönderdiği menşûrla resmen tanımak zorunda kalmıştır.
Keywords
Abstract
Caliph Nasir Lidînillâh (1180-1225) was a politician who carefully observed the political balances and tried to destroy a state that did not obey him with the power of another state that obeyed him. Because he abolished the Iraqi Seljuk State, which he saw as a strong rival, by the hand of Khwarazmşah Tekiş, and because he wanted to dominate the Iraqi lands, he made an effort to form an alliance with the ruler of the Gûr State, Gıyaseddin, in order to destroy Khorezmşah Tekiş. There were constant wars between the Caliph and Hârezmşah, who could not share the legacy of the Seljuk State. The caliph's effort to attract the orders of Khwarazm Shah to his side was one of his policies on Khwarezm. However, the intentions of the Caliph, who tried to collapse the Khwarazmshah State from within, came to naught and he could not have the Iraq-i Acem (Southwest Iran and Khuzestan province) region, and he had to officially recognize that Khwarazmshah was the Sultan of Khorasan, Turkestan and Iraq.
Keywords
- Barthold, V. V. (1990). Moğol İstilâsına Kadar Türkistan, (Haz.: Hakkı Dursun Yıldız) Anka- ra: TTK Yayınları.
- Bünyatov, Z. (2003). Hârezmşahlığı ve Enuştekinler Devleti (Çev.: Tural Rızayev) İstanbul: Derin Yayınları.
- Cüveynî, Alâeddin Ata Melik. (1999). Tarih-i Cihan Güşa, (Çev.: Mürsel Öztürk) Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Cûzcânî, Minhâc-i Sirac. (2015). Tabakât-ı Nâsırî Gazneliler, Selçuklular, Atabeglikler ve Hârezmşahlar terc. ve notlar (Haz.: Erkan Göksu) Ankara: TTK Yayınları.
- Gürbüz, M. (2011). “Tekiş Alâeddin”, DİA, C.40 İstanbul: TDV Yayınları, ss.364-365.
- Hartmann, A. (2006). “Nâsır Lidînillâh” DİA C.32 İstanbul: TDV Yayınları, ss.399-402.
- İbnü’l-Esîr. (1987). İslâm Tarihi el Kâmil Fi’t-Tarih, C.12 (Çev.: Ahmed Ağırakça, Abdülke- rim Özaydın). İstanbul: Türkiyat Matbaacılık.
- Taşağıl A. (2001). “Karahıtaylar” DİA, C.24, İstanbul: TDV Yayınları, ss.415-416.
- İbn Kesîr. (2000). El-Bidâye ve’n-Nihâye (Büyük İslâm Tarihi), C.13 (Çev.: Mehmed Keskin). İstanbul: Çağrı Yayınları.
- Kafesoğlu, İ. (1992). Hârezmşahlar Devleti Tarihi Ankara: TTK Yayınları.
- Merçil, E. (2013). Müslüman Türk Devletleri Tarihi İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.
- Mîrhând, Muhammed b. Hâvendşâh b. Mahmûd. (2018). Ravzatu’s-Safâ fi Sireti’l Enbiyâ ve’l-Mülük ve’l-Hulefa (Trc.: Erkan Göksu). Ankara: TTK Yayınları.
- Reşîdüddin Fazlullâh. (2010). Cami’ü’t-Tevârîh (Zikr-i Târîh-i Âl-i Selçûk) Tercüme ve Not- lar (Çev.: Erkan. Göksu, H. Hüseyin Güneş). İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.
- Sıddıquı, I. H. (1996). “Gurlular” DİA, C.14 İstanbul: TDV Yayınları, ss.207-211.
- Sümer, F. (2012). “Tuğrul II” DİA, C. 41 İstanbul: TDV Yayınları, ss.342-343.
- Taneri, A. (1993). Harezmşahlar, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
