Author:
Abstract
Bitkisel boyamacılık, Anadolu’da köklü bir geçmişe sahip olan el dokuması halı ve kilimlerimizin en önemli özelliklerden birini oluşturmaktadır. Bu özellik dokumanın görünümünü ve kalitesini olumlu olarak etkilemektedir. Doğadan elde edilen çeşitli boyar maddeler ile birçok renk elde etmek mümkündür. Günümüze kadar bu alanda çeşitli bitkiler ile boyama yöntemleri kullanılmış ve geliştirilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmada nar kabukları ile mordansız ve ön mordanlama yöntemleri kullanılarak, yün, ipek ve pamuk iplikleri boyanmış ve bunların sürtünme haslığı, su damlası haslığı ve renk ölçümleri yapılmıştır. Boyamalar sonucunda nar kabuğundan elde edilen renklerin sütlü kahve, koyu bej, kuru meşe yaprağı, hardal rengi, haki, sarımsı yeşil, kirli sarı, açık zeytinyağı ve koyu zeytinyağı renkleri olduğu bulunmuş, renk kartelâsı oluşturulmuştur. Haslık dereceleri belirlenmiştir. Sonuçlara göre; mordansız boyamalardan yün, pamuk ve ipek ipliklerinin hepsinde kuru su damlası haslığı en iyi sonucu verirken, yaş su damlası haslığı ve sürtünme haslıkları ise orta değerlerdedir. Mordanlı boyamalardan elde edilen sonuçlarda ise en iyi sonuç yün, pamuk ve ipek ipliklerin de kuru su damlası haslığı değeridir. En az değer yün ipliği alüminyum şap ile boyanmasından elde edilen sürtünme haslığında görülmektedir. Yaş sürtünme haslığında en düşük değer, yün ipliğinin alüminyum şap, pamuk ipliğinin potasyum bikromat ve ipek ipliğinin kalay klorür ile boyanmasından elde edilmiştir.
Keywords
Abstract
Vegetable dyeing has formed one of the most important features of handmade carpet which has a deep history in the Anatolia. This feature pozitive effects the quality and appearance of the weaving. It is possible to obtain many colors with various dyestuffs obtained from nature. Until today, various plants and dyeing techniques are used and are tried to be developed. In this study, using the rind of pomegranate and mordant and without mordant dyeing techniques; wool, silk and cotton threads were coloured and measurements were made on the base of their friction fastness and water drop fastness. Also their colour measurements were made. At the end of the dyeing process, the colours obtained from the rind of the pomegranate were found to be milk coffee, dark beige, dry oak leaf, mustard, khaki, yellowish gren, broken yellow, light and dark olive oil colours and the colour charts were made. The degree of fastness was determined. According to the results, in the dyeing process without mordant all three threads gave best results in dry water drop fastness tests while wet water drop tests and friction fastness tests were at medium rate. According to the results optained from mordant dyeing, the best result for wool, silk and cotton was thedry water drop fastness values. The lowest value was obtained in the dyeing of wool thread with aluminium alum. Wet friction fastness had the lowest value when; wool thread was dyed with aluminium alum, silk with potassium bichromate and silk thread with tin chloride.